Deprem İzalatörü Her Binada Kullanılır mı?

Deprem izolatörü dedigimiz mekanizma, yapının zeminden yalıtılması amacıyla kullanılır. Deprem kuvveti nasil oluşur hatırlayın: Zemin hareket eder, bu hareket neticesinde yapı yerinde kalmak ister, zemin ile yapı periyotlarıda birbirine yakınsa büyük atalet kuvvetleri(deprem kuvvetleri) oluşur…

Spektrum eğrisini düşünün. S(T) ‘nin 2.5 olduğu bir bölge var, bu bölge yapı periyodunun, zemin periyodu ile çakıştığı bölge, yani rezonans olan bölge. Bu bölgenin maksimum periyodu 0.90 saniye(TB=0.90 saniye). S(T)- T grafiginin xx ekseninde malum yapı periyotlari yer almakta. S(T)’ nin 2.5 oldugu bölgeden sonra, yani periyot 0.90′ i geçtikten sonra(en kotu zeminde), S(T) azalmaya başlamakta. Yapı periyodu 1.5, 2, 2.5, 3, 3.5 saniye gibi değerlere ulaştıkça, S(T) degeri de 2.4, 2, 1.6 gibi değerlere düşmekte. Rezonans ortadan kalkmakta. S(T)’ ye deprem büyütmesi demek yanlış olmaz.

Hesap ivmesini hatirlayin:

A=Ao x I x S(T)

S(T) ne kadar büyükse, deprem kuvveti de o kadar büyümekte. S(T) ne kadar küçulürse, yapıda oluşacak deprem kuvveti de o kadar azalmakta. S(T) ise yapı periyodu uzadıkça, küçülmekte.(spektrum eğrisine bakınız).

Deprem izolatörü’ nün görevi işte budur. Yapı periyodunu büyütüp, S(T)‘ yi küçültmek, daha az deprem kuvveti oluşmasını sağlamak. Izolatörler yapı periyodunu 3 saniye, 3.5 saniye yaparlar ve S(T) oldukça küçülür, dolayısıyla yapı da da daha küçük deprem kuvvetleri oluşur.

Deprem yalıtımının mantığını anladık. Bu bağlam da deprem izolatörü her binada kullanılır mı ona bakalım. Yazıyı buraya kadar okuyanlar muhtemelen uygulanır, iyi de olur diyecektir. Düşünmeye devam edelim. İzolator neden koyuyorduk, yapının periyodunu 3 saniye civarını getirmek için. Böylece daha küçük deprem kuvvetleri oluşuyordu. Şimdi 25-30 katli bir yapı düşünün. Yapının periyodu nedir? Yaklaşık 2.5 – 3 saniye. İzolatör ne yapıyordu: 3 saniye. O halde izolatör koymanın bu bina da bir anlami var mı? Zaten yapının periyodu 2.5 – 3 saniye. Paraya yazık, emeğe yazık. O halde yuksek yapılar da 25 – 30 katı geçen yapılar da izolatör koymak doğru değil sonucunu çikarabiliriz…