Donatı Nedir

Bir yapının inşasına baktığımızda gözümüze çarpan birkaç yapı oluyor. Mesela bir evin inşaatında katların çıkılışını gözünüzle görüyorsunuz. Fakat kat betonunun belli yerlerinde uzun çeliklerin belli şekillerde yukarıya doğru uzandığını fark etmişsinizdir. İşte kullanım şekiller farklı olsa da, zihninizde canlandırdığınız bu çelik oluşumuna donatı denir.

İçeriğinde her zamanki gibi grafikler, sayısal ifadeler barındırsa da; biz yine de tanımlar ve kısa bilgiler üzerinden gitmeyi tercih ediyoruz.

Betonarmenin ne olduğundan kısaca bahsedersek, donatıyı da daha rahat anlayabiliriz. Adı üstüne beton ve arme kelimeleri birleşiyor ve betonarme dediğimiz şey ortaya çıkıyor. Arme kelimesinin anlamı ise çelik demek. Yani betonarmeyi oluşturan iki üyeden biri betonken, diğeri de çelik, yani donatı.

Donatı (Çelik) Sınıfları

Kullanılacak çelikleri, içeriğindeki malzemeler veya yapılış biçimi açısından 2 gruba ayırıyoruz.

1-Sıcakta Haddelenen Çelik : Bu çeliklerin sertlik seviyesi doğaldır. (Hadde: Merdaneleri yardımıyla çeliği istenilen kalınlık, uzunluk veya genişliğe getiren araç.) Üretildiği yer ve yapılacak yatırımların büyük olması gerekir. Zira bu türden çelikler elde etmek için krom, silisyum, nikel, karbon, magnezyum, vanadyum gibi elementler kullanılır ve bunların oranları ayarlanmalıdır.

2-Soğuk Çekme Yöntemiyle Üretilen Çelik: Düşük sıcaklıklarda veya burulma yöntemiyle üretilir ve çeliğin moleküler yapısıyla oynanır. Bu işlem çelik dayanımını arttırır.

Donatı Türleri

Farklı yerlerde kullanılmak üzere donatı çeşitleri de farklılık göstermektedir.

1-Hasır Donatı (Çelik Hasır): Soğuk çekme yöntemiyle üretilen çelikler kullanılarak oluşturulur. Kullanıldığı alanlar:

• *Prefabrik Yapılar
• *Baraj ve Kanallar
• *Toplu Konutlar
• *Tünel Kalıpları
• *Yol Betonları
• *Metro İnşaatları
• *İstinat Duvarlarında

2-Fore Kazık: Diğer ismiyle dökme betonarme kazık olan fore kazık, zeminin delgi makinesiyle açılması sonucu oluşan boşluğa yerleştirilir.

Kullanıldığı alanlar:

*Derin temel uygulamalarında

*Yer altındaki su seviyesinin yüksek olması durumunda suyun temele veya bodruma girmemesi için geçirimsizlik perdesi olarak kullanılabilir.

3-Kafes Donatı: Duvar ve döşeme imalatlarında kullanılabilir.

Donatı Elemanları

1-Etriye: Yönetmelik tanımına göre etriye, taşıyıcı elemanları birbirine bağlayan ve etkiyen kuvveti aktaran, enerjiyi sönümleyen bir şekilde olması gerekir. Yani çelikleri birbirine paralel olarak bağlayan elemanlardır. Asıl görevlerinden biri ise, kalıp yapılacak donatının düzgün ve dik durmasını sağlamaktır. Seyrek biçimde kullanılan etriye dayanım artışını pek fazla kullanamaz fakat sık etriye dayanım artışını belirgin şekilde kullanır.

2-Çiroz: Donatı ve etriyeleri karşılıklı olarak bağlayan demirlerdir. Böylece düşey donatıların yer değiştirmesini önleyerek sabit kalmasını sağlar. Deprem esnasında yatay kuvvetlere karşı koyarlar ve herhangi bir basınçta etriyeyle birlikte yanal kuvvetleri taşırlar.

Etriye kolon, kiriş gibi taşıyıcı elemanların düşey donatılarını çepeçevre sarar. Çiroz ise düşey donatıların aralarındaki mesafelerin sabit kalmasını sağlar.